We tellen bloemen en bijtjes in Arnhem Zuid

Klaverbloemen rond je enkels, klaprozen tot aan je knieën en oog in oog met een prachtige kaardebol. Hommels, bijen en vlinders vliegen af en aan. Waar vind je die geweldige natuur? Niet iedereen hoeft daar ver voor te gaan. Bewoners van een wijk in Arnhem Zuid wonen er midden in.

Dankzij het zaai- en maaibeheer van de gemeente Arnhem is de natuur tot in de woonwijk gebracht. Daar kun je enorm van genieten of je kunt je storen aan de hoge begroeiing. Wat was er mis met de kort gemaaide gazonnetjes?

Gemeente Arnhem weet dat voor een prettige en gezonde leefomgeving veel verschillende dieren en planten belangrijk zijn. Hoe meer natuurlijke soorten, hoe beter. Vandaar dat de berm op veel plaatsen al enige tijd maar 1 à 2 per jaar gemaaid wordt. Dat dat veel kleur aan bloemen oplevert is nu, in juni, duidelijk te zien. Maar levert het ook wat op voor de insecten? En dus voor insectenetende vogels? En voor de bewoners? Daar kom je maar op één manier achter: onderzoek doen. Econsultancy doet dit onderzoek voor de gemeente.

Living labs

De wijk Malburgen in Arnhem Zuid is één van de 14 gebieden waarin Arnhem wil bijhouden wat het effect van ecologisch groenbeheer is. Komen er daardoor meer soorten planten en dieren bij? Verspreid over vier jaar wordt in deze zogenaamde ‘living labs’ onderzoek gedaan naar planten en dieren. Elk living lab wordt gedurende één jaar meerdere keren bezocht. De ecologen trekken er overdag en ’s nachts op uit met insectennetten, wildcamera’s en warmtebeeldapparatuur, om zoveel mogelijk soorten vast te leggen. Elk living lab wordt onderzocht op dieren die horen bij die omgeving, vooral de soorten waarvan verwacht wordt dat aanpassingen aan het groenbeheer effect op ze zal hebben. Vanaf april lopen regelmatig ecologen van Econsultancy door alle 14 living labs en afhankelijk van het type omgeving tellen zij onder andere vlinders, hommels, libellen, broedvogels, uilen, bosmieren en egels.

Deze soorteninventarisatie is een opdracht die we regelmatig uitvoeren voor verschillende organisaties, vaak overheden.

Welke planten heb je nodig?

Zie je klaver bloeien, dan zijn er hommels te zien. Zie je water met riet, dan mag je libellen verwachten. Mist ecoloog Marco de Haas zo op het eerste oog nog plantensoorten? “Eerlijk gezegd zijn de brandnetels opvallend afwezig,” is zijn antwoord. “Voor mensen een weinig aantrekkelijke plant, maar voor een aantal vlinders de enige plant waarop zij hun eieren leggen. Ik hoop dus nog wel wat brandnetels tegen te komen vandaag.”

Naast insecten worden hier ook huismussen en gierzwaluwen geteld. Collega's in latere diensten inventariseren nachtdieren zoals egels en vleermuizen.

De eerste start

De telling in 2021 is een nulmeting. Na deze meting volgt een advies van Econsultancy aan de gemeente Arnhem over hoe de ruimte in deze wijk nog beter benut kan worden voor diverse soorten. Over vier jaar zijn de nulmetingen in alle living labs uitgevoerd. In de vier jaar daarna worden alle onderzoeken herhaald om het resultaat van aangepast groenbeheer te meten.

Insecten tellen in Malburgen

Marco de Haas loopt vandaag zijn ronde voor de vierde keer dit jaar. Elke keer dezelfde route. Op zijn pad telt hij alle vlinders, hommels en libellen die hij ziet binnen 4 tot 6 meter. Marco is een expert op het gebied van insecten. Een flits van een vliegende libel is meestal voldoende om een streepje te zetten achter de juiste soortnaam. Weer één geteld.

Op deze dag in juni vliegen er veel libellen die zich opwarmen op het wandelpad dat al even in de zon ligt. Ook verschillende soorten hommels worden gezien. Voor de vlinder geldt de zogenaamde 'juni-dip': de voorjaarsvlinders zijn inmiddels uitgevlogen, zomervlinders laten zich nog niet zien. Andere vlindersoorten, die meerdere generaties per jaar hebben, zitten precies tussen twee generaties in. Op dit moment eten die rupsen zich vol en over een paar weken fladdert die nieuwe generatie vlinders weer van bloem tot bloem. Klaar om geteld te worden.

Smaken verschillen

Hier in de wijk worden bermen één à twee keer per jaar gemaaid, sommige gazons wel zestien keer. De begroeiing wordt kort gehouden op plekken waar het verkeer zicht nodig heeft, of waar wordt gespeeld of gepicknickt. Nu het erg droog en warm is buiten zie je het effect van dit maaibeleid: de niet-gemaaide berm heeft groen, kleur, hommels en vlinders. Het gemaaide gazon is droog en er is geen leven te bekennen.

Als je nou niet geeft om groen, bloemen en dieren, is er dan nog een reden om de berm niet te maaien? Marco: ‘Zeker! De hogere begroeiing houdt het vocht vast, waardoor alles langer groen en koeler blijft. Al zou geen vliegje er lol van hebben, dan nog hebben de mensen er baat bij omdat de temperatuur prettiger is langs deze begroeide bermen.'

Wat heeft jouw voorkeur? Glad gemaaide wegbermen of natuurlijke begroeiing? Smaken blijven verschillen, waarschijnlijk. Twee bewoners spreken Marco aan. Ze zijn vol lof over wat ze iedere dag zien in de wijk. Die complimenten geven we bij deze graag door aan de gemeente Arnhem.